№ 1.
"Людзi на балоце" - Рама пра жихароу глухий весачкi Куранi, адрезанай пекло знешнега світла непраходнимi палескiмi балотамi. Iвана Мележа больш за вусі прицягвае штодзеннае жицце куранеуцау, тое знешне неяркае, шерае, з чаго па сутнасцi, i складаецца жицце тисяч i мiльенау людзей, моцно привязаних та зямлi.
Усе, што тут адбиваецца спачатку здаецца самим звичайним, вельмi ужо "празаiчним". Нiякiх значних подзвiгау, абсалютна нiчого гераiчнага куранеуци у Раману НЕ робяць. Днi кожнага з iх перапоунени неадкладнимi справамi, клопатамi, якiя з року в рік паутараюцца. Треба i сваячасова скасiць сіна на гiблим балоце. I зжаць неурадiвае жита, i зкалацiць яго цагамi. I назбiраць грибоу у лісі i ягад на критим балоце. У гетим кругавароце бясконцих турбот, гаспадарчих разлiкау i разваг iдуць рік за років, праходзiць жицце палешукоу.
Вядома, што НЕ толькi працай захоплено "балотния людзi", хоць Iменем їй аддаюць яни велику ЧАСТКУ свойого годині. Есць у iх годину роздиху, традицийния святі, днi вяселасцi, зусiм непабния на чарагу iнших будзених дзен. Тади яни тоупяцца на нядзельним кiрмаши у суседнiх Юравiчах, п'юць самагонку i спяваюць песнi на вяселлi, шумяць на сходци, та хрипати спрачаючися пра зямля, пра яе перадзел.
З амаль етнаграфiчнай дакладнасцю адмоулен у Раману побут білоруського Палес. Перад намi - нiби замкнуті у сябе, звичайни вяскови світло, дзе палі нациянальния традициi, паданнi i пелер'i, зiмовия дзявочия пасядзелкi, iгривчи з песнямi, калядная варажба i хадженне з "казой" - гета i многае iншае натуральна i свабодна увайшло у Раман.
Варта уважлiва усяукацца у наiуна-прастелушни розповідей аб почнемо сустречи з ведзьмакамi, праходзецца пекло таго, Як стара знахарка вериць чарадзейнаму "зілля" з лекавих Трау, або звярнуць уваг на апiсанне Абеді у сям'i куранеускага кулака Глушака, якi сувора захоувае демастроеускiя сямейния традициi , i легка адчуць, з якiм відаємо усяго укладу народна - сялянскага жицця випiсани шматлiкiя жанравия карцiни рама.
I вусі гета уключана аутарам у рама не дзеля демагогii i паетiзациi старадаунасцi. Зроблено гета у iм `я паунати мастацкага узнаулення жицця сялянства, якоє НЕ разабавiлася пекло iнстiжа засасонау мiнулага, а ужо збудзеца та затиунай" творчасцi новаго жицця ".
№ 2.
З першах старонак рама "Людзi на балоце" читача захоплiваюць праудзiвия сцени жицця глухий палескай вескi Куранi. Сяредзiна 20-х рр.. У Свеце адбилiся вялiкiя Перама. Рабочия i сяляне узялi улад у палі рукi. Ленiна распрацавау кааперитиуни план перабудови вескi. Пiсьменнiк сцвярджае гiстаричную заканамернасць перабудови вескi.
Ахоп жиццевага матерiалу у розчини вельмi широкi. Пiсьменнiк паказвае спрадвечнае у побит куранеуцау i нова. Жицце, працю, побут, буднi, святі куранеуцау у Раману намалявани усебакова, з либокiм відаємо усiх деталей i падрабязнасцей.
Раман пачинаецца малюнком працоунай червеньскай ранiци. Звичайни для куранеуцау клопати i нялегкi годину. Цiхiя ранiшнiя димочкi, цирканне Малака у даенкi, пошчак малаткоу, якiмi адбiваюць коси, плач санлiвага дзiцяцi - усе гета звичайни для куранеуцау побит. З Рамана даведваемся, Як куранеуци косяць i жнуть, Як малацяць i сеюць, Як святкуюць каляди i ловяць рибу, Як гуляюць вяселле.
На спосабам жицця куранеуцау наклав свій слід природа. З усiх Бако вагомо абступаюць балоти, вічна мокрия ляси. Людзi живуць, Як на востраве. Надав зiмою сюди нялегка дабрацца. Доугiмi асеннiмi начамi людзi туляцца та чіпляючи чараноу. Здаецца у такi годину вимiрае увесь світ. Зiмою та хат, укутаних снігах, падиходзiлi ваукi i будзiлi цiшиню нудним виццем. У розчини дакладна намалявани годину. Бідна Частка вескi дужицца на неурадлiвих палосках зямлi. Поле скупа плацiць за нялегкую праць. Лепшия землi - у куркуля Халiмона Глушака. Кулак думає, Як павялiчиць палі багацце, нажитае праудамi i няпраудамi.
Година биу iншим i адметним. Нова насенне, кiнутае Савецкай уладай у білоруську вагомо, зарунела у Куранов. Усе больш Куранеуци гавораць пра перадзел зямлi. Павеви новаго жицця асаблiва пачинаюць адчувац ца у Кураньї, калi вяртаецца са служби у армii Мiканор Дамецiк. Ен Гуту вакол сабе некатора аднавяскоуцау, узначальвае перадзел зямлi.
Важнай падзеяй для Куранеу робiцца пабудова греблi цераза балота. Нялегка було пераадолiць недавер, тугадумства, спрадвечную сялянскую хiтрасць. Гребля ператвараецца у сiмвал далучення куранеуцау та вялiкага світла.
Усе у Раману суаднесена са светам чалавечих характарау, пададзена у непариуних сувязях з годинником, сацияльнимi пераутвареннямi, природай, битам. А на Перадзе герояу чакаюць яшче больш складания жиццевия дарогi.
У Раману адлюстравани першия гади савецкай залагодити на Палессi. Сяляне працуюць на сваiх вузкiх палосках, працуюць цярпялiва, Упарти, но неурадiмая зямля НЕ можа забяспечиць самих сцiплих патреб. Вьоска, адорваная пекло світла непралазнимi балотамi, живе старимi забабонамi. На Вячорка дзяучата сур'езна расказваюць пра ведьмакоу i большасць гетаму вериць.
Мiканор пасли некалькiх Гадоєв вайсковай служби вяртаецца у рідну вагомо, каб дапамагчи вяскоуцам наладзiць нова жицце. Аднак яго уражвае беднасць, галеча роднай вескi. У вяскоускiм побице атсутнiчае елементарна гiгiена. Сяляне привиклi та бруду i НЕ зауважаюць яго. Мiканор спрабуе сказаць пра гета мацi, но яна адказала яму, што так ва усiх, што яму толькi здаецца. Абураюць Мiканора НЕ толькi бруд, но i п'янкi, якiя атупляюць чалавека, виклiкаюць жорсткiя, ледзь не да смерцi, бойкi.
Вьоска в іншої частци Рамана добра вияулена праз масавия сцени. Адарвания пекло усяго світла непралазнимi балотамi, Яни не страцiлi цiкавасцi та світла. Iм хочицца даведацца, Як живуць людзi пад Мiнскам, якая там зiма, яiя краявiди. Виклiкае захапленне спрадвеку уласцiвае сялянам пачуцце гасцiннасцi i павагi та чалавека.
Хоня признаецца, што раней НЕ наведвала Мiканора, бо билi упеунени - Немає чим асаблiва частаваць гасцей, Як вимагае таго Звичай. Дамецiха напамiнае Мiканору, што негоже iсцi на вечар, пакiнууши у хаце гасцей. Разам з критим куранеуци визначаюцца коснасцю, калi размова заходзiць пра iх асабiстае жицце.
Дружнае пяречанне виклiкае думка асушиць балота. Альо Найбільший моцно гучиць виказванне, што Немає такої сiли, якая б магла саарганiзаваць вусі сяло на агульную справу. При будоулi греблi ми почали поважати Редагувати, якiя адбилiся у свядомасцi сялян. Гета iх першах калектиуная праці на карисць усiх. Яна захапляе сялян. Вяскоуци пераконваюца, што дружна, Грамада можна адолець тое, што, здавайся раней, було непадсiлу.