Асаблівасці фарміравання беларускай нациi

Беларускi дзяржаўни унiверсiтет

Гістарични факультет

Кафедра гiсториi Беларусi старажитнага годині i сяреднiх вякоў

Реферат па тема:

Асаблівасці фарміравання беларускай нациi

Мiнск, 2007

Е ¢ рапейскiя краiнах ¢ XIX ст. iстотна закранулi працеси етнiчнай емансiпациi народу ¢, зростанню нациянальних руху ¢. Гетия працеси билi винiкам i адначасова часткай тих еканамiчних, сацияльних, палiтичних i культурних мадернiзацийних зруха ¢, лiку прикмет сацияльнай мабiлiзациi адносiлiся визваленне сялян, iндустриялiзация i урбанiзация, паширенне пiсьменства i развiцце школьнай адукациi i друку. Аднак узаемасувязь абазначаних працеса ¢ не була чиста механiчнай. Тут павiнни примацца ¢ разлiк характаристикi пануючай палiтичнай сiстеми, у приватнасцi щабель централiзациi ¢ лади i ¢ зровень палiтичнага i культурнага стрибне, а таксамо знешнiя ¢ пливу.

Беларускi етнас прайшо ¢ складалися шлях та стану ¢ лення нациi до сучасності типу. Супяречлiвасць гетага шляху, Ваганов працеса ¢ развiцця етнiчнай свядомасцi i нациянальнай культури памiж заходняй i ¢ сходняй цивiлiзациямi абсцяжарвала визначенне Малади нациянальнай iнтелiгенцияй свойого месца, гiстаричних абриса ¢ нациянальнай iдеi i ¢ вогулів самавизначенне беларускай нациi. Аб'екти ¢ на працес яе фармiравання ¢ XIX - пачатку ХХ стст. визнача ¢ ся асаблiвасцямi i характар ​​сацияльна-еканамiчнай мадернiзаци ³ краiнах, запаволенасцю працеса мабiлiзациi сацияльнай структури грамадства, i винiкамi палiтикi расiйскага ¢ рада ¢ Беларусi, традицийним ³ рисам ³ нациянальна-культурнага разв ³ цця недастатковимi темпамi паширення пiсьменнасцi, мо ¢ най i канфесiйнай блiзкасцю та рускiх, што ¢ змацняла асiмiляти ¢ ния працеси ³ ³ НШ. Праз шераг складання етапу ¢ у палею евалюци ³ етнагенез беларусаў у XIX ст., Асабл ³ ва ¢ яго апошн ³ я дзесяц ³ годдз ³ ³ на пачатку ХХ ст., Значная паскори ¢ ся ³ вийша ¢ на стадию фарм ³ Равану наци ³. У савецкай ³ беларускай етнаграф ³ най навуци, стану ¢ Ленне ³ ва ¢ насць наций до ¢ м ³ годину звязвалася з присутнасцю Наступний рис: агульнасць териториi i еканамiчнага жицця, супольния раси нациянальнага характар, самасвядомасцi, культури i лiтаратурнай Мови ^1.

Територия фармiравання беларусасй нациi ¢ кладвалася ¢ асно ¢ ним у Межи пяцi губернія ¢: Вiленскай, Вiцебскай, гродзенскай, магiле ¢ скай i мiнскай. Атлас 1864 А.Ф. Рицiхiна i складзеная iм "Етнаграфiчная карта Е ¢ рапейскай Расii" (1825 р.) аркеслiвала територию рассляення білоруса ¢: на захадзе пекло сувалак i Беластока далей па реках Нара ¢, Ясельда, припяць та яе ¢ падзення ¢ Дніпро, на по ¢ поч i ¢ сход па ¢ нічний Вiльнi, далей на Свянцяни, Люцин, Вялiкiя лукi на захад пекло Вязьми i Мглiна, далей па Дняпру та вусця Припяцi. Я.Ф. Карскi, М. В. До ¢ нар-Запольскi, члени Масько ¢ скай Диялекталагiчнай камiсii на Аснова етналiнгвiстичних прикмет паширалi етнiчную територию білоруса ¢ на правабярежжа Припяцi, а на ¢ сходзе - так Ржева i Бранський.

Гало ¢ ним ареалам кансалiдаци ³ беларускай нациi билi центральная i па ¢ нічний-Заходне часткi Беларусi, што визначалiся Як еканамiчна, сацияльна i палiтична Найбільший развiти РЕГ ³ ен Беларусi. Тут би ¢ найвишейши працент пiсьменнага насельнiцтва (та 70% у 1913 сярод мужчин) i праживала каля 70% кареспандента ¢ газети "Наша Нiва". Марудна етно-кансалiдацийни працес адбива ¢ ся ¢ па ¢ нічний-усходняй i ¢ сходняй частки Беларусi. Значнай частка білоруса ¢ була (паводле даних перапiсу 1897 аб роднай мове) у Велiжскiм (87,5%), Невельскiм (84,0%), Себежскiм (47, 1%), паветах Вiцебскай губернi, Красненскiм (90,0 %) павеце Смаленскай губернi, Суражскiм (каля 70%) павеце Чарнiга ¢ скай губернi i некатора iнших, што знаходзяцца па-за межамi териториi сучаснай беларускай дзяржави. На прастори апошняй удзельная вага прадста ¢ нiко ¢ кареннай нацияльнасцi перавишала 73% ^2.

Адним з паказчика ¢ i фактара ¢ сталення нациi з'я ¢ ляецца паширенне i зростання Відпливаючи ¢ грамадстве нациянальна-культурнага руху. Беларускi рух, паводле аднаго вобразнага пара ¢ нання, узраста ¢ памiж спречкамi расiйскiх i польскiх шавiнiста ¢ за iдеалагiчна-культурнае i еканамiчнае панаванне на териториi краю. Гетия спречкi абудзiлi ¢ пачинальнiка ¢ беларускай нациянальнай iдеалогii робування: а хто такi білоруси?

На Думку чешскага гiсторика Мiраслава Хроха, развiцце большасцi е ¢ рапейскiх нациянальних руху ¢ праходзiць Три фази. На першай з iх абуджаецца цiкавасць адносна невялiкай групи адукаваних людзей та Мови, гiсториi i фальклору пе ¢ най етнiчнай групи. Наступна фаза звязано з правядзеннем нациянальнай агiтациi, калi група патриета ¢ ставiць мету паширення нациянальнай свядомасцi ¢ больш широкiя слаi насельнiцтва, мабiлiзациi гетага насельнiцтва i яго iнтергациi ¢ етнiчную супольнасць. Калi гета Мета дасягнута, нациянальни рух поступається ¢ трецюю фазу - масавага руху, у якiм велика Частка грамадства ахоплена iдеямi нациянальнай самасвядомасцi i iмкнецца та палiтичнай а ¢ таном ³ ³ ^3.

Наступ азначаних Трох фаз адбивалася нера ¢ намерна i неадначасова. Нациянальния рухi народи Расiйскай iмпери ³ ахапiлi некалькi пазней, чим астатнюю Е ¢ ропу.

Білоруса ¢ у XIX - пачатку ХХ ст. можна ¢ пе ¢ най заходи аднесцi та лiку Малади наций, якiя мелi непа ¢ наценную сацияльную структуру, у якой звичайна адсутнiчалi ¢ ласния елiти, а няредка i сяреднiя гарадскiя слаi. "Маладия" нациi ¢ мiнулим цi нiколi НЕ сфармiро ¢ валi ¢ ласния палiтичная структури, цi iх традициi сяредневяковай дзяржа ¢ насцi билi разбурани напачатку новаго годині. "Маладия" нация билi "сялянскiмi" народамi, часто не мелi палею лiтаратурнай Мови i високай культури. Акрам білоруса ¢ ¢ Расiйскай iмпериi та гета категориi етнiчних груп адносiлiся ¢ краiнци, лiто ¢ ци, естонці, латиші i iнш. У сапр ¢ днасцi Нельга вилучиць iдеальни тип "старої" цi "Малади" нациi, есць мноства змешаних i пераходних форма ¢, з захаваннем астатка ¢ уласних елiт i високаразвiтих культур.

Білоруси вийшлi на першах фазу палею нациянальнай емансiпациi ¢ пачатку XIX ст., Поруч з украiнцамi i лiто ¢ цамi i апяредзi ¢ ши напачатку фiна ¢, естонця ¢ i латиші ¢. Витокi гета фактична культурна-асветнiцкай на палею сутнасцi стадиi можна шукаць ¢ канц XVIII ст., У крайовим, беларускiм па палею сутнасцi, патриятизме часткi шляхти i магната ¢ Вялiкага княства Лiто ¢ Скаген. У пачатку XIX ст. яшче цяжка було ¢ явiць, i гета виглядала малареальним, што праз стагоддзе будуць дзейнiчаць беларускiя нациянальния палiтичния партиi i стаяць робування аб ствареннi беларускай дзяржа ¢ насцi. На гетим етапі iнтелектуальнае жицце Беларусi развiвалася пераважна пад Відпливаючи польскай культури. ЦЕНТР яго, Як i ¢ Лiтве виступу ¢ Вiленскi унiверсiтет. У асяроддзi яго викладчика ¢ i студента ¢ ¢ 1810-х - пачатку 1820-их гадо ¢ пачалi з'я ¢ ляцца парасткi iдей будучага білоруського нациянальнага адрадження. Прафесари Вiленскага унiверсiтета М. Бабрій ¢ скi, I. Данiловiч паклалi пачатак збiрання i вивучення помнiка ¢ білоруського пiсьменства XVI - XVII стст. Для iх i блiзкiх та iх па светапогляду вiленскiх iнтелiгента ¢ зразумелимi i папулярнимi билi iдеi Адна ¢ лення Вялiкага княства Лiто ¢ Скаген i дзяржа ¢ насцi беларускай мови. Яни садзейнiчалi абудженню цiкавасцi та гiсториi, культури, вуснай народнай творчасцi білоруса ¢ студента ¢-Сябро ¢ тавариства ¢ фiламата ¢ i фiларета ¢, перше за ¢ се, Я. Чачота, Т. Зана i iнш. Беларуская iнтелегенция таго годині фармiравалiся пераважна з вихадца ¢ з духавентва i збяднелай шляхти ^4.

10 сніжна 1831 у Парижи було створана "Тавариства лiто ¢ скае i рускiх зямель", у склад якога ¢ ваходзiлi А. Мiцкевiч, I. Дамейка. Мета тавариства було вивученне мiну ¢ шчини i гаспадаркi Беларусi, Лiтви i Валинi, демаманстрация сусветнай супольнасцi, што насельнiцтва билога Вялiкага княства Лiто ¢ Скаген застаецца "адним з народу ¢ Е ¢ ропи ...". У сяредзiне XIX ст. адчувальним становiцца ¢ пливун ¢ беларускай лiберальнай думкi, прадста ¢ льону гурткамi А. Кiркора у Вiльнi, В.Дунiна-Марцiнкевiча ¢ мiнску, А.Вяригi-Даре ¢ Скаген ¢ У ³ цебску. Асобния розчини на беларускай мове ¢ гети годину стварилi Я. Чачот, Я. Баршче ¢ скi, А. Рипiнскi, У. Сиракомля. Беларуская мова стала асно ¢ най для творчасцi В. Дунiна-Марцiнкевiча. Творчасць i подивись гетага кола iнтелiгенциi не за ¢ Жди мелi акреслени нациянальни змест, но аб'екти ¢ на садзейнiчалi развiццю нациянальнай культури i свядомасцi.

Сярод демакратичнай iнтелiгенциi ¢ 60-я рр.. XIX ст. сфармiравалася адносна невялiкая група, для якой абсалютна зразумелим було ¢ я ¢ Ленне, што Білорусь травні ¢ се ¢ Мови для самастойнага развiцця. Лiдерам гета групи б ¢ К. Калiно ¢ скi, якi ¢ скосна виказа ¢ iдею аб самастойнасцi Беларуска-Лiто ¢ скай республiкi. Першия спроба нациянальнай агiтациi билi вельмi ефiмернимi i кароткачасовимi. Расiйская репресi ¢ ва палiтика, виразна аформленая пасли пада ¢ лення па ¢ стання 1863 р., значная запаволiла нациянальную культурна-асветнiцкую дзейнасць, фармiраванне палiтичних сiл i арганiзаций. Гети фактар ​​побачим з адносна невисокiмi темпамi сацияльна-еканамiчнай мадернiзациi Беларусi, ста ¢ причинай больш позняга пераходу та наступнай фази нациянальнай емансiпациi, звязанай з палiтичнай агiтацияй.

Стану ¢ Ленне беларускай iнтелiгенциi було шчильна звязано з узнiкненнем i развiццем нациянальнага руху. Вялiкае значенне для абудження нациянальнай самасвядомасцi крейди дзейнасць шматлiкiх збiральнiка ¢ i даследчика ¢ фальклору, лiнгвiста ¢, гiсторика ¢, етнографа ¢. В іншої палового XIX - пачатку ХХ стст. з'явiлiся грунто ¢ ния праці I. насовiча, М. Нiкiфаро ¢ Скаген, Є. Раманава. Я. Карскага, М. До ¢ нар-Запольскага i iнш., З виданими якiх пачинаецца развiцце навуковага беларусазна ¢ ства. Стадия нациянальнай агiтациi, звязаних з паширеннем нациянальнай свядомасцi ¢ больш широкiя слаi насельнiцтва, пачинаецца ¢ восьмидесятих гадах XIX ст., Найперш з дзейнасцi народнiцкай сацияльна-ревалюцийнай агранiзациi "Гоман" i видані аднаiменнага гектаграфiчнага часопiса (1884 р.), арганiзаций у Пецярбурзе , Масквє. У публiкациях на старонках "Гомаа" ("Лiсти аб Беларусi", "Пасланне та земляків ¢-білоруса ¢") дадзена теаретичнае абгрунтаванне самастойнасцi, асобнасцi білоруського етнасу, асенсаванне складанасцi гiстаричнага шляху i цяжкасцi яго нациянальнай кансалiдациi. Гоман ¢ ци сцвярджалi самастойния завдань білоруського нациянальнага руху i iдею свабоднага федерати ¢ нага пагаднення Беларусi i iншимi народамi демакратизаванай Расii, а таксамо вилучилi завдань перад iнтелiгенцияй па паширеннi нациянальнай самасвядомасцi. Дачиненне та виданні "Гомаа" мелi студенти-урадженци Беларусi А. Марчанка, Х. Ратнер i iнш ^5.

Фундаментів iдеалогii білоруського визваленчага руху стала публiцистика Ф. Багушевiча. У прадмове та зборнiка "Дудка білоруська", iнших творах iм дадзена гiсторика-фiласофскае i мастацкае асенсаванне лісі білоруського народу, падкреслена пераемнасць багатих дзяржа ¢ на-палiтичних i культурних традиций млявий ³ Кага княства Лiто ¢ Скаген з сучаснимi задачамi сацияльнага i палiтичнага визвалення i культурнага адрадження білоруського народу.

На пачатку 90-х гадо ¢ XIX ст. у Масквє i Пецярбургу дзейнiчалi арганiзаци ³ білоруського студенцтва пад кiра ¢ нiцтвам А. Гуриновiча, М. Абрамовiча i iнш. Вялiкую частку адиграла л ³ таратурна-грамадського дзейнасць К. Каганця, А. Абуховiча i iнш., Краязна ¢ ча-збiральнiцкая праці Б. Еп ³ мах-Шипiли i Г.Д. Билi створани Гурток моладзi польська-лiто ¢ скай, беларускай i маларускай, Коло беларускай народнай прасвети i культури, спроба випуску нелегальнай газети "Свабода", заснавання Ревалюцийнай партиi Бєлай Русi. У 1902-1903 рр.. на Аснова гуртка ¢ В. Iвано ¢ Скаген, брат ¢ А. i I. Луцкевiча ¢ адбиваецца палiтичная самаарганiзация білоруського нациянальна-визваленчага руху. Була створана Беларуская ревалюцийная грамада, якая некалькi пазней стала називацца беларускай сациял ³ стичнай Грамада.

Глибокiя якасния Редагувати адбилiся ¢ нациянальним руху ¢ годину ревалюци ³ 1905-1907 рр.. Са з'я ¢ леннем беларускамо ¢ нага легальнага друку ("Наша доля", "Наша Нiва", пазней "Білорус", "Лучинка" i iнш.), Паширеннем прафесiйних, грамадського-культурних аб'яднання ¢ i гуртка ¢ (Беларускi насту ¢ нiцкi саюз, Гродзенскi гурток беларускай моладзi, Беларускi Музична-драматични гурток i Г.Д.), заснаваннем видавецкiх суполак, нациянальних театральних калектива ¢ узраслi розния форми i кiрункi нациянальнага руху. Пад Відпливаючи "Наша Нiви", редакция якой пасли параження ревалюци ³ 1905-1907 рр.. стала арганiзацийним ЦЕНТР нациянальнага руху, зарадзi ¢ ся, найперш у каталiцкiм асяроддзi, беларускi нациянальна-релiгiйни рух, што виявi ¢ ся ¢ дзейнасцi святаро ¢ А. Астрамовiча, В. Гадлей ¢ Скаген i iнш.

У 1913 у Вiцебскiм аддзяленнi Масько ¢ Скаген археалагiчнага iнститута А. Сапун ¢ Пача ¢ читаць курс лекцій па гiсториi Беларусi. В. Ласт ¢ скi ¢ 1910 видав ¢ перше навуковую праці на беларускай мове "Кароткая гiстория Беларусi", дзе да ¢ канцектуальнае вия ¢ Ленне нациянальнай гiсториi. У пачатку ХХ ст. целаснае навуковае абгрунтаванне етнiчнай свядомасцi знайшла ¢ фундаментальнай праці Я. Карскага "Білоруси" (т.1-3, 1903-1922 рр..), даследаваннях М. До ¢ нар-Запольскага i iнш ^6.

Асенсаванне агульнага гiстаричнага мiнулага, звязаннага з Вялiкiм княствам Лiто ¢ скiм, сприяла паширенню сярод часткi беларускай нациянальнай iнтелiгенциi асаблiва ¢ годину першай сусветнай Вайн, iдеi стварення Беларуска-л ³ то ¢ скай дзяржа ¢ насцi. Акрам таго, беларускi нациянальни рух, таксамо Як i украiнскi, лiто ¢ скi, пад Відпливаючи польського, я ¢ рейскага, руського сацияльстичнага руху ¢ спрабава ¢ у метах перацягнення на свій бік сялянства аб'яднаць нациянальния i аграрно-ревалюцийния завдань. Агульнарасiйскiя ревалюцийния партиi няредка виступалi ¢ якасцi паспяхових канкурента ¢ нациянальних арганiзаций, схiляючи та сябе многiх Малади прадста ¢ нiко ¢ iтелектуальних асяродка ¢.

Трецяй стадиi беларускi нациянальни рух, кал ³ ен набивае больш масави характар ​​i реальна стаяць мети палiтичнай а ¢ таномii Беларусi, дасягае ¢ годину першай сусветнай Вайн. Сацияльния ¢ зрушеннi, виклiкания їй, аказалi значний ¢ пливун ¢ на працеси етнiчнай кансалiдациi. Шматлiкiя бежанцкiя арганiзациi адигралi вялiкую ролю ¢ абудженнi нациянальнай свядомасцi. Цiкавасць та білоруського руху активiзавалася сярод землі ¢ ласнiка ¢, вишейших чино ¢ нiка ¢, афiцера ¢, кiра ¢ нiцтва правасла ¢ най i каталiцкай церква ¢ на Беларусi. Узрос нациянальни рух i на акупiраванай териториi Беларусi. У Вiльнi б ¢ створани Беларусi народні камiтет, адчиняюцца беларускiя школи, насту ¢ нiцкая семiнария ¢ Свiслачи i Г.Д.

Пасли ревалюцийних падзей 1917 Як надзеннае па ¢ стала робування аб утвареннi беларускай дзяржа ¢ насцi. Яно знайшла падтримку значнай часткi беларукага насельнiцтва i шлях ³ реалiзациi ¢ абвяшченнi спачатку беларускай народнай республiкi, а затим у больш пе ¢ ним утвареннi БРСР. Даречи, палiтика "беларусiзациi" двадцятих гадо ¢, якая реалiзо ¢ валася партийним i савецкiм кiра ¢ нiцтвам Савецкай беларусi, непара ¢ нальна паскорила етно-культурні та працеси i сцвердзiла робування аб iснаваннi беларускай нациi Як бяспречнае i незваротнае.

У канц XIX - пачатку ХХ ст. термiн "Білорусь", етнонiм "білоруси" замацо ¢ ваецца за ¢ цього етнiчнай територияй білоруса ¢ i паступова вицясняе ¢ се iншия агульния для Беларусi Назв. Аднак гети працес б ¢ супяречлiвим i незавершаним. Саманазва білоруса ¢ НЕ набила у тієї годину виразнага адзiнага агульнациянальнага зместу. Поруч з їй уживалiся канфесiяналiзми "рускiя" i "палякi", адпаведна падзелу на правасла ¢ них i католiка ¢, а Частка насельнiцтва Беларусi називала сябе тутейшимi. Яшче дастаткова часта ¢ жива ¢ ся термiн "лiтвiни", асаблiва ¢ заходнiх раене Беларусi. У некатора мясцовасцях iснавалi регiягальния назв, якiя адносiлiся та значних територий - "паляшукi" для ¢ сяго Палес, "пiнчукi", "брашчане" - для яго асобних частак. Критим не менше, адбилiся iстотния зрухi ¢ етнiчнай самасвядомасцi білоруса ¢. Паводле даних перапiсу 1897 аб роднай мове, 51,8% агульнай колькасцi прадста ¢ нiко ¢ спадчиннага дваранства признавалi сябе беларусамi. З лiку асабiстих дваран (чино ¢ нiцтва) 25,9% назвалi палею роднай мова білоруську. Гетия лiчби развейваюць старада ¢ нi мiф аб виключна польскiм i рускiм етнiчним складзе білоруського вишейшага сасло ¢ я. Каля 20% урачо ¢ i 21% насту ¢ нiка ¢ Таксамо лiчилi палею роднай мова білоруську. Сялянства, пралетарият i па ¢ пралетарскiя слаi грамадства ¢ Беларусi складалiся пераважна з прадста ¢ нiко ¢ кареннага етнасу. Альо ідної са специфiчних рис стану ¢ лення беларускай нациi з'я ¢ лялася тое, што каля 90% яе прадста ¢ нiко ¢ праживала ¢ сельскай мясцовасцi. Горад па етнiчнаму складу б ¢ пераважна небеларускiм - прикладна 40-50% гарадскога i местачковага насельнiцтва скаладалi я ¢ ре ³, што стала винiкам iснавання Риси аседласцi я ¢ Рея ¢ i реалiзациi некатора заходів па ¢ змацненню режиму яе функциянавання пасли па ¢ стання 1863 р . Каля 20% Гараджаєв билi рускiмi, білоруси сярод iх складалi 17, 1%. В іншої палового XIX - XX стст. Форман етнiчнай самасвядомасцi некаторай часткi гарадскога насельнiцтва, асаблiва ва ¢ сходняй Беларусi (правасла ¢ ва iнтелiгенця, чино ¢ нiкi, святари i iнш.) б ¢ "западнорусізм". У пачатку ХХ ст. ен ста ¢ iдеалогiяй вялiкадзяржа ¢ на-чарнасоценскага руху, якi ве ¢ акти ¢ ву барацьбу супраць білоруського нациянальнага адарадження ^7.

Асно ¢ ния принципи iдеалогii "западнорусізма" билi распрацавани ¢ сяредзiне XIX ст. I. Сямашкам, М. Каяловiчам, а таксамо знайшлi адлюстраванне на старонках часопiса "Вісник Західної россии", якi видаючи ¢ ся ¢ 60-70-я рр.. мiнулага стагоддзя К. Гаворскiм. Зиходним пастулатам "западнорусізма" було сцвярдженне, што білоруси з'я ¢ ляюцца НЕ самастойним етнасам, а заходнiм адгалiнаваннем руського народу. Сярод прихiльнiка ¢ гета iдеалогii вилучилiся дзве плинi: больш памярко ¢ ва, лiберальная (М. Каяловiч, А. Пшчолка) i кансервати ¢ ва (К. Гаворскi). Прадста ¢ нiкi першай признавалi реальнасць iснавання адметних етно-культурних рис Беларусi, признавалi самакашто ¢ насць беларускай культури, магчимасць яе вивучення для ¢ збагачення вялiкарускай, но лiчилi справу фармiравання нациянальнай супольнасцi Як палiтична шкодно. Лiберали - "западноруси" зрабiлi шмат для даследавання нациянальнай літературна спадщина білоруса ¢ i адним ³ з першах зврянулi ¢ вагу ¢ радавих кола ¢ на тое, ято Білорусь насуперак до ¢ га панава ¢ Шаму ¢ тієї годину меракаванню НЕ з'я ¢ ляецца часткай Польшчи. Прихiльнiкi кансервати ¢ най плинi лiчилi етнiчния асаблiвасцi білоруса ¢ лакальна-диялектнимi i винiкам польська-каталiцкай експансii, Варта ³ знiшчення для Адна ¢ лення "руського" характар ​​краю.

Стану ¢ Ленне буржуазного грамадства ¢ інший палового XIX ст крейди ¢ Беларусi шераг специфiчних рис. Забаронена я ¢ реям сялiцца па-за межамi Гарад ¢ i мястечак, еканамiчная слабасць Гарад ¢, немагчимасць знайсц ³ ¢ iх праці для вялiкай колькасцi бяззямельних i малазямельних сялян, стримлiванне разлаження памешчицкага землі ¢ ладання адмо ¢ на адбiлiся на табором ¢ леннi сацияльнай структури буржуазного грамадства, дефармавалi нациянальни склад гарадскога насельнiцтва i канчатковим винiку стримлiвалi фармiраванне беларускай нациi. Причим білоруська нациянальная буржуазiя знаходзiлася яшче на стадиi стану ¢ лення i ¢ я ¢ ляла сабой Найбільший слабку праслойку мясцовай шматнациянальнай буржуазii. Асно ¢ ния капiталу краю знаходзiлiся ¢ руках польскiх i рускiх памешчика ¢, я ¢ рейскiх купці ¢ i прамисло ¢ ца ¢. Беларуская аграрна буржуазiя, падзеленая па веравизнаннi на правасла ¢ них i католiка ¢, та канца НЕ ¢ свядомiла свойого нациянальнага адзiнства i часта iндиферентна ставiлася та Прая ¢ білоруського нациянальнага руху. Наогул падзел білоруського етнасу на католiка ¢ i правасла ¢ них, што акти ¢ на викаристо ¢ ва ¢ ся ¢ метах адпаведна паланiзациi i русiфiкациi, таксамо адмо ¢ на адбi ¢ ся на фармiраваннi беларускай нациi ^8.

Слабасць нациянальнай еканамiчнай елiти - буржуазii i дваранства - стала причинай нешматлiкасцi i павольнага сталення нациянальнай iнтелiгенциi. Елiта білоруського грамадства фактична НЕ дарасла та асенсавання сваiх асобних та расiйскай речаiснасцi цi польскай iдеi дзяржа ¢ на-палiтичних iдеала ¢ i, натуральна, не бачила неабходнасцi ¢ iх абгрунтаваннi з боку iнтелiгенциi. Адна з асаблiвасця ¢ фарм ³ Равану беларускай iнтелiгенциi - гета страта пераемнасцi памiж рознимi яе пакаленнямi з-за причин Перш за ¢ се палiтичнага характар ​​(репресii ¢ сувязi з акти ¢ ним удзелам яе прадста ¢ нiко ¢ у визваленчих па ¢ таннях, дзейнасц ³ нелегальних арганiзаций i Г.Д.).

Адним з iстотних фактара ¢ стану ¢ лення беларускай нациi билi мiграцийния працеси. Яни ахапiлi, перше за ¢ се, сялянства. Гета i сезонния перамяшченнi з Мета знайсцi заработак, i більше стала праці ¢ ва дзейнасць на прамислових прадприемствах центральнай часткi Расii, шахтах i руднiках Данбаса, партах Ригi ³ Адеси i Г.Д. У працесе праці ¢ най дзейнасцi ажицця ¢ Щоб ¢ ся пастаянни абмен етно-культурнай iнфармацияй. У канц XIX ст. за межамi кампактнага рассялення білоруса ¢ праживала звиш 540 тис. чалавек. Тут не улiчани тия, хто виеха ¢ для праці на прамисловия i сельскагаспадарчия прадприемстви Америкi, Заходняй Е ¢ ропи i А ¢ стралii. У пецярбургу бєларуси на мяжи XIX-ХХ ст. i пазней складалi найбуйшейшую групу iншаетнiчнага насельнiцтва. Звиш 30 тис. робітників (без вул ³ ку члена ¢ сямей) працавала на прадприемтсвах Масквє i Адеси. Упливовай була знешняя мiграция ¢ Білорусь. Гета билi чино ¢ нiкi, ваеннаслужачия, памешчикi, прадста ¢ нiкi вільних прафесiй i Г.Д. У канц XIX ст. яни скаладалi больш 2% насельнiцтва i билi вихадцамi пераважна з центральних губернія ¢ Расii, прибалтик ³, Украiни.

Складванню нациi аб'екти ¢ на садзейнiчала стваренне адзiнага еканамiчнага регiену ¢ межах етнегенетичних працеса ¢. Паширенне гандлева-еканамiчних сувязя ¢ памiж рознимi часткамi Беларусi дазволiла прадста ¢ нiкам кареннай нациянальнасцi Лепша сама ¢ сведамляюць палю етнiчную агульнасць. Паскаренне ТЕМП ¢ еканамiчнага развiцця, паширенне капiталiстичнага прадпримальнiцтва ¢ прамисловасцi, пераариентация памешчацкiх гаспадарак на ринак, павелiченне бессасло ¢ нага землі ¢ ладання, развiцце Гандль i шлях ¢ зносiн, iнтенсi ¢ найобувати чигуначнае буда ¢ нiцтва сприялi стваренню на териториi Беларусi адзiнага еканамiчнага регiену i стану ¢ ленню беларускай нациi. Аднак апошнi стримлiва ¢ ся агульним кiрункам палiтикi ¢ рада.

Пасли пада ¢ лення па ¢ стання 1863 царизм канчаткова пазбавi ¢ ся iлюзiй наконт польскiх культурна-палiтичних Відпливаючи ¢ на териториi Беларусi i перайшо ¢ на шлях iнтенсi ¢ най русiфiкациi. Асно ¢ ния принципи гета палiтикi на новим етапі билi закладзени ¢ 1863-1865 рр.. вiленскiм генерал-губернатарам М.М. Мура ¢ евим, з якiм звязано жорсткае пада ¢ Ленне па ¢ стання 1863 Стваралася сацияльная база нова палiтикi - паширалася расiйскае землі ¢ ласнiцтва, продажів зямлi на пільгових умова запрошаним на службу ¢ беларускiя губернi расiйскiм чино ¢ нiкам. Сприяльнай глебай для русiфiкациi ¢ афiцийних палях лiчилася Таксамо шматлiкае беларускай правасла ¢ найобувати сялянства. У сявязi з гетим становiцца зразумелим стримлiванне емiграциi сялянства Беларусi ¢ інший палового XIX ст. у Сiбiр i за Межи Расiйскай iмпериi ¢ пошуках зямлi i праці, а таксамо абмежаваннi ¢ набиццi зямлi асобамi польскай i я ¢ рейскай нациянальнасця ¢. Школа Цалко була пераведзена на руську мову навучання. Вишейшия навучальния встанови i беларускамо ¢ ни друк адсутнiчалi. Викаристанне беларускай Мови НЕ дапускалася нi ¢ школі, нi ¢ дзяржа ¢ них установах, нi ¢ друку, за виключеннем толькi етнаграфiчних публiкаций. причим i насту ¢ нiк, i правасла ¢ ни святар, i дзяржа ¢ ни чино ¢ нiк, i афiцийная газета настойлiва i паслядо ¢ на даказвалi білорусам, што яни - рускiя i НЕ маюць нiякiх адрознення ¢, акрам лакальна-диялектних. Адпаведним чинам пiсалася i білоруська гiстория.

З пачатку XIX ст. адбиваецца стану ¢ Ленне нова беларускай лiтаратурнай мови. Асаблiвасцю гетага працесу була адсутнасць пераемнасц ³ яе з пiсьмовай старабеларускай мова i складванне на народна-гутарковай Аснова. Гети працес б ¢ больш працяглим, чим у сербскага, харвацкага, славенскага, украiнскага народу ¢. Фармiраванне лiтаратурнай Мови ¢ гети годину адбивалася пераважна ¢ жанрах мастацкай лiтаратура i публiцистикi. Пiсьменнiкi ариентавалiся на палі родния гаворкi. Гета НЕ дазваляла развiваць усебакова яе сло ¢ нiк, у якiм, акрам сло ¢, звязаних з паняццямi штодзеннага побит, iншия пласти лексiкi билi развiти слабка. Чи не далi жаданів винiка ¢ i спроба скласцi граматику i правапiс беларускай Мови, якiя пачалi рабiцца з сяредзiни XIX ст. Граматикi П. Шпiле ¢ Скаген 1846 i К. Нядзвецкага 1854 засталiся у рукапiсах. У 1862 у Варшаві мiнскi маршалак А. Аскерка видав ¢ беларускi лемантар (буквар). Першай друкаванай кнiгай на Нова беларускай мове була кнiга релiгiйнага зместу "Кароткi збор хрисцiянскай навукi" (Вiльня, 1835). При друкаваннi беларускiх видані ¢ викаристо ¢ валася пераважна лацiнка. Гета графiкай билi надрукавани розчини В.Дунiна-Марцiнкевiча, Ф. Багушевiча, газета "Мужицкая пра ¢ так", гутарка "Дзядзька Антон ... "I iнш. У канц XIX ст. лацiнку паступова Пача вицясняць кiрилiца. пасли ¢ вядзення закону аб свабодзе друку ¢ 1905 i з'я ¢ лення беларускiх легальних видані ¢, асаблiва "Наша нiви", фармiраванне лiтаратурнай Мови, випрацо ¢ ка яе навуковай термiналогii пайшлi хучей. Гетаму садзейнiчала i виданні фундаментальнай праці Я. Карскага "Білоруси" (т.1-3, 1903-1922), артикула ¢ М. До ¢ нар-Запольскага i iнш. У 1908-1910 рр.. билi спроба стварення приватних беларускiх шкіл ^9.

З працесам фармiравання беларускай нациi звязано развiцце культури Беларусi, яго характар ​​i накiрунак. Беларуская плинь у прафесiйнай культури Беларусi ¢ зрасла пекло епiзадичних з'я ¢ ¢ першай палового XIX ст. та за ¢ важнага, шматграннай струменить на пачатку ХХ ст. Беларускi етнiчни i культурна-нациянальни працеси развiвалiся Непара ¢ на, у Цесна узаемадзеяннi.

Беларускiя гiсторикi, етнографи i ¢ канц ХХ ст. яшче спрачаюцца аб характар, ступенi завершанасцi працеса стану ¢ лення беларускай нациi, виказваюць годинах принциповия сумненнi, но пакiдаюць па-за ¢ вага деталеви i сур'езни аналiз азначанага працеса. Аднак застаецца аксiемай, што ¢ пачатку ХХ ст. щабель етнiчнай кансалiдациi, узровень развiцця нациянальнай самасвядосмасцi, нациянальна-культурнага руху білоруса ¢, фармiраванне адзiнага еканамiчнага регiену ¢ Беларусi са сваiмi адметнимi рисамi вийшла на якасна нові ¢ зровень, якi принципова адрознiваецца пекло папяреднiх етапу ¢ стану ¢ лення беларускай етнiчнай супольнасцi. Такiм чинам, усьо гета дае падстави меркаваць, што у пачатку ХХ ст. бєларуси сталi Малади нацияй, поруч з лiто ¢ цамi, украiнцамi, латишамi i iнш.

Спіс криніц І літаратури

1. Білоруси: У 8 т. Т.3. Гістория етналагічнага вивучення. Мн., 1999.

2. Каспяровіч Г.І., Бялкоўская Н.Г. Асноўния тенденциі І асаблівасці етнадемаграфічних працесаў ў Гарад Беларусі / / Весці НАН Беларусі. Сер. гуманіт. Навук. 2000. № 2. С. 73-78.

3. Каханоўскі Г.А. Археалогія І гістаричнае краязнаўства Беларусі ў XVI - XIX ст. Мн., 1984.

4. Скарабагатаў В. Зайгралi спадчинния куранти. Мн., 1998.

5. Хрестоматія з історії Білорусі. З найдавніших часів до 1917 р. Мн., 1977.

6. Гістория Беларусі. У 2 ч. Ч. 2. XIX-XX стагоддзі: Курс лекцій / П. І. Бригадзін. - Мн.: РІВШ БДУ, 2002.

7. Нариси гiсториi Беларусi Частка 2. М.П. Касцюк i iнш. -Мн., 1995.

8. Лич Л.М. Беларуская нация i мова. Мн., 1994.